Turkse koffie met kardemom

Normaal drink ik versgemalen bonen koffie. Maar onlangs verdwaalde er toch een pak gemalen koffie in mijn keuken. Daar schoot me het overheerlijke recept voor Turkse koffie met kardemom (kawa Turkya) te binnen. Dus heb ik me nog eens aan de Turkisch-Arabische methode om koffie te maken gewaagd. En ik moet zeggen, hij smaakte overheerlijk! Ik ben verkocht er zullen zeker nog pakjes gemalen koffie in mijn keuken verdwalen. Verderop in dit artikel gaan we ook nog dieper in op de boeiende geschiedenis van koffie.

Hoe maak je Turkse koffie met kardemom?

Turkse koffie met kardemom is eigenlijk heel eenvoudig om te maken. Je hebt geen koffiezet, espressomachine of filters nodig. Enkel een steelpannetje. Of een cezve, het authentieke Turkse pannetje waarin die traditioneel gebrouwen wordt.

Eerst en vooral mengen we de koffie, suiker en het kardemom poeder in het steelpannetje. Dan voegen we er het koude water aan toe. Het is belangrijk dat alle ingrediënten van in het begin aanwezig zijn. Dan verhitten we de koffie langzaam, zonder hem te laten (over)koken. Dan wordt hij namelijk bitter, en gaat de hemelse smaak verloren. Eens de koffie goed warm is en mooi schuimt kan hij overgegoten worden in de kopjes.

Natuurlijk komt de koffie nu ook ten dele mee. Daarom laten we best de koffie een minuutje tot rust komen voor we hem drinken. Dan zinkt de koffie zelf naar de bodem. Dat is trouwens ook de reden waarom we de suiker er van in het begin aan moeten toevoegen. Nu zal hij moeilijk oplossen, en als je dan moet roeren, roer je de koffie natuurlijk ook weer mee op. Logisch ook dat je de koffie niet tot op de bodem leegdrinkt. Het laatste restje laat je maar in je tas.

Typisch drink je Turkse koffie met een glas water. Niet zoals je misschien zou vermoeden om achteraf je mond te spoelen. Integendeel. Je neemt vooraf een slokje water om je mond voor te bereiden op de heerlijke smaak die komt.

Alles heel gemakkelijk dus. Maar toch zijn er een aantal zaken waarop we moeten letten om tot een bevredigend resultaat te komen. Daar gaan we nu even verder op in.

Welke koffie moet ik gebruiken?

Er is gemalen koffie en gemalen koffie. Je zal dus niet met elk type hetzelfde goede resultaat bereiken. De koffie moet namelijk heel fijn gemalen zijn voor een optimaal resultaat. Een beetje zoals cacao poeder of poedersuiker. Je kan de koffie zelf zo fijn malen, of in de speciaalzaak vind je ook koffie die extra fijn gemalen is.

Kan ik er achteraf nog suiker aan toevoegen?

Neen. Voor Turkse koffie met kardemom moet je op voorhand aan je gasten vragen hoe ze hun koffie willen. Ongezoet, zoet, of heel zoet (dubbele hoeveelheid suiker). De suiker moet namelijk van in het begin mee opkoken. Als we de koffie in de kopjes overgieten moet hij namelijk tot rust komen. Zodat de koffie zelf naar de bodem zinkt. Als we dan suiker toevoegen zonder te roeren zal hij niet meer smelten en zich over de koffie verdelen. Als we dat wel doen en roeren zinkt de koffie niet naar de bodem. Eerst vragen dus, en nuttigen zoals gekookt.

Kardemom poeder of peulen?

Je kan beide gebruiken. Als je peulen hebt, reken dan met twee tot drie peulen per kopje. Een beetje al naargelang je eigen smaak. Open de peulen en haal de binnenste pitjes eruit. Plet die met de vijzel of een mes voor je ze bij de koffie voegt.

Heb je kardemom poeder in huis dan kan je dat gebruiken. Je verliest dan een beetje smaak, zodat je iets meer kan gebruiken.

In de speciaalzaak kan je ook direct koffie met kardemom kopen. Dat is natuurlijk eens zo gemakkelijk. Zeker als je voor de rest niet veel kardemom gebruikt. Hoewel we daarvoor ook nog wel een gouden tip hebben: kardemom cupcakes.

Kan ik ook andere kruiden gebruiken?

Zoals je verderop in dit artikel kan lezen is de gewoonte om koffie extra te kruiden in Constantinopel ontstaan. Naast kardemom werd Turkse koffie/ ook op smaak gebracht met bijvoorbeeld kruidnagel, kaneel en steranijs. Redelijk hetzelfde concept dus als masala milk tea. Daar voegden de Indiërs bijna dezelfde kruiden toe aan hun melkthee om extra smaak te geven.

Waar komt Turkse koffie vandaan?

Turkse koffie moet je niet verbinden met het Turkije van vandaag. Maar veeleer met het vroegere Ottomaans-Turkse rijk. En dat strekte zich uit over het hele Arabische schiereiland, rond de Middellandse Zee en ook in delen van Oost Afrika. Ik herinner me nog een reis naar Zanzibar, het eiland voor de Tanzaniaanse kust, dat een zeer Arabische cultuur had.

“Duivelse” bessen in Ethiopië.

Maar terug naar de historie. Hoe is koffie ontstaan? En daarvoor moeten we terug naar een Ethiopische geitenherder in 850 na Christus. Hij zag hoe zijn geiten verlekkerd waren op de bessen van een struik en zich daarbij heel uitbundig gedroegen. Nieuwsgierig geworden probeerde hij die bessen dan ook maar eens zelf. En werd net zo opgetogen en opgewonden als zijn geiten. Hij rende naar het dichtstbijzijnde klooster waar de hoofdmonnik zijn enthousiasme voor de duivelse bessen niet deelde. Integendeel, hij gooide de bessen in het vuur. En zo werd hij ongewild de eerst koffiebrander. De heerlijke geur van de verbrande bessen vulde het klooster. Enkele jonge monniken haalden de geroosterde bessen uit het vuur en dompelden ze in het water. En stelden vast dat het lekker was en ze de hele nacht konden doorwerken. En zo begon deze eerste energiedrank aan zijn verovering van de wereld.

Verspreiding in het Ottomaanse rijk

Rond de jaren 1000 namen handelaren uit Jemen de bonen uit Ethiopië mee. En ze cultiveerden de struiken in plantages in hun eigen regio. En de drank die ze ervan brouwden kreeg ook een naam: “qawha”, wat zowel betekent als “dat wat slaap verhindert”. 

Rond 1450 introduceerden Ottomaanse handelaars koffie in de hoofdstad van het rijk: Constantinopel. Ze kruidden het brouwsel met kruiden die ze kenden: kruidnagel, kardemom, kaneel en anijs om het brouwsel extra smaak te geven. Daar komt dus onze Turkse koffie met kardemom vandaan.

Rond 1475 openen in Constantinopel dan de eerste koffiehuizen (kahwa). Sociale contacten ontwikkelen zich het best bij een lekker drankje. Deze praat- en discussiehuizen zijn de voorlopers van onze cafés. Het staat ondertussen ook bekend als afrodisiacum, en kan een legale reden tot echtscheiding zijn.

In de 16e eeuw zijn de koffiehuizen zo populair, dat de gouverneur van Mekka ze laat verbieden uit schrik voor een revolutie. Maar niets is heiliger dan koffie, en zo sneuvelt zijn hoofd.

En de rest van de wereld

In de 16e en de 17e eeuw komt koffie in Venetië en India aan. Om het monopolie te behouden hadden de Arabieren de export van vruchtbare bonen verboden. Maar iets verboden is aantrekkelijk om te doen, en zo smokkelde een Indiase pelgrim, Baba Budan, de vruchtbare bonen naar zijn thuisland. En begon er zelf te kweken. Daarvoor werd hij heilig in Indie en werd er zelf een regio naar hem vernoemd.

Ook in Venetië groeit deze nieuwe Satanische drank enorm aan populariteit. Zozeer dat de kerk er zich mee gaat moeien. Maar Paus Clemens VIII vindt de drank van de ketterse Arabieren zo lekker dat hij besluit de duivel te omarmen: de koffie werd gedoopt en tot een christelijke drank gemaakt.

Dit was een beknopte “geschiedenis van koffie”. Meer informatie vind je in de volgende artikels:

• De geschiedenis van koffie (Coffee experts).
• Alles over koffie (PR coffee).
• 19 unieke koffiedranken van over de hele wereld. (Vivakoffie).

De Engelstalige versie van alle recepten op gerechtenweb vind je op surprising.recipes.